"Zabić drozda" - Harper Lee

 

Tytuł: Zabić drozda
Tytuł oryginału: To kill a mockingbird
Autor: Nelle Harper Lee
Wydawnictwo: Rebis
Data wydania: październik 2015
Liczba stron: 424

"Ale ja, zanim będę mógł żyć w zgodzie z innymi ludźmi, przede wszystkim muszę żyć w zgodzie z sobą samym. Jedyna rzecz, jaka nie podlega przegłosowaniu przez większość, to sumienie człowieka"

Każdy zdaje sobie sprawę kim był Martin Luther King. Każdy zdaje sobie sprawę o co i dla kogo walczył. Ale czy potrafimy sobie w pełni wyobrazić jak wyglądało życie w pierwszej połowie XX wieku w Stanach Zjednoczonych? Czy potrafimy sobie uzmysłowić jak czuła się każda czarnoskóra osoba, a także ogrom bezsilności wśród niektórych białoskórych obywateli?

Lata trzydzieste XX wieku. Akcja rozgrywa się w małym miasteczku Maycomb w stanie Alabama. Czarnoskóry mężczyzna zostaje oskarżony o zgwałcenie młodej, białej dziewczyny. Jego adwokatem zostaje Atticus Finch, który samotnie wychowuje dwójkę dzieci Skaut i Jema. Życie rodzeństwa nieustannie ociera się o problemy dorosłych i to właśnie z punktu widzenia młodszej Skaut poznajemy całą historię.

Bohaterowie żyją w czasach, kiedy bardzo nasilony był rasizm, a ludzie kierowali się w życiu jedynie stereotypami. Zacznę może od tego, że „Zabić drozda” to przede wszystkim historia rodziny oraz ich codzienności, w której dużą rolę odgrywa także rozprawa sądowa. Jest to powieść bardziej obyczajowa niż kryminał, którego z początku się spodziewałam. Niemniej jednak, okazało się, że to właśnie ukazanie życia przeciętnego mieszkańca Stanów początkiem XX wieku, jest jej największą zaletą. Maycomb to niewielkie miasteczko, pełne plotek oraz szybko rozchodzących się wieści. Sprawa Toma Robinsona, oskarżonego o zgwałcenie młodej Mayelli Ewell szybko zyskuje rozgłos, ale pełna jest niedopowiedzeń. Przede wszystkim czarnoskóry mężczyzna zostaje posądzony jedynie na podstawie słowa młodej kobiety oraz jej ojca. Mimo to, cała społeczność jest niemal pewna jego winy, chociaż nikt nie kieruje się żadnym uzasadnionym argumentem. Jedynie adwokat Atticus Finch stawia sobie za cel uniewinnić oskarżonego i rozpoczyna samotną walkę z wszechobecną dyskryminacją.

"Jeśli istnieje tylko jeden rodzaj ludzi, to dlaczego nie możemy żyć ze sobą w pokoju? Skoro wszyscy są tacy podobni, czemu schodzą czasem z dobrej drogi i zaczynają gardzić sobą nawzajem?"

Narratorką jest dziewięcioletnia Skaut, która nie krępuje się zadawać pytań i ciągle docieka o nowe informacje. Może po części również dzięki swojej nieświadomości, staje się bardzo obiektywnym obserwatorem i nieświadomie wprowadza czytelnika w niezwykle okrutną rzeczywistość. Ukazanie historii z punktu widzenia dziecka, które nie dzieli ludzi w żaden sposób, a także okazuje się bardzo spostrzegawcze jak na swój wiek, to moim zdaniem jedna z największych zalet tej książki. Jest to historia, w której dziecięcy światopogląd styka się z problematycznym życiem dorosłych. Dzieło Harper Lee porusza bardzo trudne tematy otwarcie i bez ogródek, a także skłania do refleksji. Czytając tę książkę, myślałam sobie, że przecież dyskryminacja do zjawisko powszechne, które wcale nie zanika i mimo wielu osób, które starają się temu przeciwstawić, wydaje mi się, że ostatnio podziały stają się coraz bardziej widoczne. „Zabić drozda” jest jednak dziełem szokującym, w szczególności przy zakończeniu. To właśnie ono wzbudziło we mnie największą ilość emocji, wśród których złość mieszała się z niedowierzaniem.

Początek książki nie zaciekawił mnie jakoś szczególnie, ale może było to powodem, jak już wspomniałam, mojego nastawienia na kryminał. Patrząc jednak na całokształt tej lektury, uważam, że pokazanie czytelnikom życia na początku ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych,  było bardzo dobrym tłem dla późniejszych wydarzeń i pozwoliło nam sobie je unaocznić. Bohaterowie tej powieści to kolejny element, który zasługuje na solidną pochwałę. Atticus Finch to indywidualista i myśliciel, ale także człowiek o niezwykłym rozsądku, który nie poddaje się mylnym stereotypom. Ta postać niejednokrotnie wzbudziła mój podziw, a także szacunek, ze względu na jego tolerancyjną postawę. Jego dzieci, Skaut i Jem, mimo wieku, są bardzo spostrzegawcze i inteligentne. Co jak co, są jednak dziećmi, dlatego w książce poznajemy również ich życie w szkole lub popołudniowe zabawy. Sprawiło to, że cała historia wydawała mi się jeszcze bardziej rzeczywista, jak gdyby żywcem wyjęta z kart historii.

"Odważny jest ten, kto wie, że przegra zanim jeszcze rozpocznie walkę, lecz mimo to zaczyna i prowadzi ją do końca bez względu na wszystko"

Oprócz rozprawy sądowej Toma Robinsona, jest jeszcze jeden wątek w książce, który nawiązuje bardziej do Skaut, Jema oraz ich przyjaciela Dilla. Syn ich sąsiada, Artur „Boo” Radley od lat nie wychodzi z domu, dlatego dzieci snują przeróżne teorie na temat tego, co mogło się z nim stać. Spędzają czas na wymyślaniu przeróżnych sposobów na wywabienie go z domu, w czym czasem przeszkadzają im dorośli. Na tym prostym przykładzie, autorka bardzo wyraźnie zarysowała przyjaźń łączącą głównych bohaterów, która także jest jednym z ważniejszych przekazów książki. Nawet ten wątek kilkakrotnie zaskoczył mnie przy końcówce książki i sprawił, że cała historia stała się w moich oczach jeszcze bardziej przemyślana i dopracowana.

Wydaje mi się, że „Zabić drozda” to jedna z książek, które każdy powinien przeczytać. Przekazuje ona ponadczasowe wartości, a także uczy akceptacji i zrozumienia. Bohaterowie to bardzo wyraziste postacie, które przełamują wszelkie stereotypy i pokazują jak ważna jest czasami odrobina tolerancji. Wszystko to jest oplecione realistycznym życiem miasteczka, które pozwala nam jeszcze lepiej wyobrazić sobie zdarzenia przedstawione w książce. Wprawdzie potrzebowałam chwili, aby „wkręcić” się w nieco inny klimat oraz przenieść się do całkowicie innej rzeczywistości, która okazała się okrutna i szokująca, ale koniec końców problemy, które przywołała autorka, pozostały ze mną jeszcze na długo po zakończeniu lektury. Serdecznie polecam „Zabić drozda”, a sama z pewnością sięgnę także po drugą część „Idź, postaw wartownika”.

Moja ocena: 8/10

Książka bierze udział w wyzwaniu "Klucznik".